خانم دکتر فتوحي مدير گروه مهندسي کامپيوتر و فناوري اطلاعات دانشگاه طي مصاحبه اي با خبرنگار روابط عمومي دانشگاه دستاوردهاي علمي و پژوهشي گروه مهندسي کامپيوتر و فناوري اطلاعات دانشگاه را تشريح کرد که متن آن به شرح زير مي باشد:
خانم دکتر فتوحي بعنوان مدير گروه مهندسي کامپيوتر و فناوري اطلاعات شرح مختصري در مورد تاريخچه گروه بفرماييد:
گروه مهندسي کامپيوتر و فناوري اطلاعات دانشگاه قم در سال 1382 با جذب اولين گروه از دانشجويان دوره کارشناسي مهندسي نرم افزار شروع به کار کرد.
از سال 1386 اقدام به پذيرش دانشجو در رشته مهندسي فناوري اطلاعات، IT، گرايش تجارت الکترونيکي در مقطع کارشناسي ارشد روزانه نموده است (بالغ بر 100 دانشجوي جاري). از سال 1391 اقدام به پذيرش دانشجوي رشته مهندسي فناوري اطلاعات در مقطع دکتري نموده است (26 دانشجو) و تاکنون حدود 350 فارغ التحصيل در دوره کارشناسي ارشد IT داشته ايم.
س : سرکارعالي در فرآيند تدريس و پژوهش خود بصورت نو آورانه اي مباحث جديد از شاخه هاي فناوري اطلاعات، سنسور، مهندسي پزشکي، مخابرات و موبايل مطرح کرده ايد، استقبال دانشجويان از اين موضوعات چطور ارزيابي ميکنيد؟
ج : ما کار خود را ابتدا با درس "تجارت سيار و محاسبات فراگير" و توسعه موضوعات مختلف به ويژه برنامه نويسي موبايل آغاز کرديم. که با توجه به جديد بودن مطالب و مباحث آن بسيار مورد توجه و استقبال دانشجويان قرار گرفت. در ادامه کار قويا بر اين باور بودم که توان فني و استعداد قريحه هاي فناوري جوي دانشجويان را به يک حوزه جديد و مطرح در لبه هاي دانش و تکنولوژي و مطرح در سطح جهان سوق دهيم. مدتي روي خدمات مکان پايه LBS تمرکز کرديم ولي بدليل نبود زير ساختهاي مخابراتي و خدماتي امکان پژوهش جدي و کاربردي و توسعه علمي و عيني محصولات در اين زمينه چندان فراهم نبود. لذا همزمان به ساير حوزه هاي مرتبط با فناوري اطلاعات پرداختيم و نهايتا به واسطه سوابق پژوهشي قبلي موضوعات مربوط به مهندسي پزشکي در قالب درس "پزشکي از راه دور" مطرح گرديد. يک الگوي کلي براي خدمات مبتني بر پردازش همراه در سيستمهاي سلامت، تشخيص، نظارت، پيشگيري، امداد و اورژانس را تدوين کرديم. براي تحقق اين الگو آزمايشگاه "سنسورهاي بي سيم پزشکي" راه اندازي شد. که در اين آزمايشگاه تحقيقات کاملي در حوزه سنسورهاي پزشکي همراه از قبيل سنسورهاي قند خون؛ فشار خون، آريتمي و آنومالي قلب، رسانايي پوست، شوکهاي عصبي، تشنج و غش، سکته، تحرک با کاربردهاي اورژانس، امداد، تشخيص، نظارت و درمان و کنترل در قالب پايان نامه کارشناسي ارشد و دکتري صورت گرفته يا در حال انجام است.
س : سرکارعالي بعنوان يک خانم مهندس و مدير گروه مهندسي کامپيوتر و فناوري اطلاعات چه موضوعات ديگري در آينده گروه در نظر داريد؟
ج : علاوه بر موضوعات جاري از قبيل پزشکي همراه و سنسور، بيوانفورماتيک، امنيت، ERP ، BI، Cloud، سيستم هاي چند رسانه اي، واقعيت افزوده و حقيقت مجازي و کاوش دادگان انبوه بنظر مي رسد که حوزه هاي متنوع و بسيار ارزشمندي در زمينه هاي فناوري اطلاعات وجود دارد که از آن جمله مباحث مربوط به GIS، جنگهاي سايبري و دستگاههاي مهندسي پزشکي مبتني بر فناوريهاي پردازشي ميباشد.
س : خانم دکتر فتوحي شما يک طرح در زمينه سنسورهاي پزشکي براي سلامت و پزشکي همراه ارائه داده ايد ممکن است در خصوص اين طرح توضيح دهيد.
ج: در اين طرح با ساخت سنسورهاي بي سيم بدني و پياده سازي سيستم سلامت سيار، با استفاده از تکنولوژي موبايل و بيسيم مانيتورينگ و مراقبت بيمار، در تمام ساعات شبانه روز، با کمترين هزينه، بدون ايجاد مزاحمت در زندگي شخصي يا بستري شدن در بيمارستان، قابل انجام باشد. در عين حال بيمار به زندگي عادي روزانه خود ادامه دهد.
اين طرح با ترکيب و اتصال گوشيهاي تلفن همراه به سنسورهاي پوشيدني بدني بصورت بي سيم امکانپذير است. داده هاي فيزيولوژيکي از نقاط مختلف بدن جمع آوري و شبکه و به تلفن همراه براي پردازش و سپس از طريق فناوري موبايل به بيمارستان و پزشک و خانواده فرد فرستاده مي شود.
در اين طرح شبکه حسگر بي سيم سيستم سلامتي آگاه به پيرامون Context Aware System ايجاد مي شود که به طور هوشمند با تغييرات محيط فيزيکي و داده هاي فيزيولوژيک تغيير مي کند. از طريق سنسور ها ، سيستم تغييرات را تشخيص داده و با اطلاعات به دست آمده ،خود را با تغييرات محيط و نياز کاربران تطبيق مي دهد. اين سيستم با بکار گيري مفهوم اينترنت اشياء Internet of Everythingو فناوريهاي موبايل به يک سيستم پردازشي فراگير Pervasive Computing System بدل مي شود. در محاسبات فراگير پيرامون فرد به يک فضاي مجازي پويا تبديل مي شود، که خدمات سلامت در هر زمان و در هر مکان ، در دنياي فيزيکي در اختيار او قرار مي گيرد.
محصولات اين پروژه بسياري از هزينه هاي سرويس هاي سلامت را که شامل هزينه هاي مراقبت و نگه داري است کاهش مي دهد و حتي در بعضي موارد به صورت پيشگيرانه از رخداد حاد بيماريها جلوگيري ميکند. با دستيابي به فناوري توليد سنسورهاي بي سيم پزشکي، ساخت سيستم هاي پزشکي موبايل مشاوره اي ، پيشنهاد دهنده و مانيتورينگ انواع بيماريها از طريق تلفن همراه امکان پذير خواهد شد.
س: از نظر بازار و پيش بيني آينده چه پيش بيني و ارزيابي داريد؟
ج: بازار سنسورهاي بي سيم پزشکي در دنيا به طور چشمگيري در دهه اخير در حال رشد است. بر اساس آخرين اطلاع رساني سايت بين المللي سلامت سيار در چهار سال آينده سنسورهاي بي سيم پزشکي فروشي حدود 700 ميليون قطعه و بازاري نزديک به 47 بيليون دلارخواهند داشت. بازار سرويس هاي سيار و اپليکيشنها وابسته به سنسورها نيز به سرعت رونق خواهند گرفت .
سابقه تاريخي ايران نشان مي‌دهد که رشد تکنولوژي‌هاي نوظهور پزشکي در دنيا در اغلب موارد به سرعت به داخل سرايت ميکند و با استقبال عمومي مواجه مي‌شود. بنابراين قابل يکي از اين دو راه پيش رو خواهد بود که يا ايران مي‌تواند در اين زمينه در کنار توليدکنندگان دنيا قرار گيرد و يا بايد صرفاً وارد کننده اين تجهيزات باشد.
س: آيا فکر مي کنيد ابزارهاي توليدي بر اساس طرح شما توان رقابت از نظر کيفيت، قيمت، خدمات و دقت و قابليت اعتماد در صحت عملکرد را نسبت به محصولات خارجي داشته باشد؟
ج: در طول طرح بصورت زنجيره اي و پيوسته تحقيقات پردازشي سيگنال، کاوش دادگان و ميکرونيزه کردن هر سنسور توسط دانشجويان کارشناسي ارشد هر دوره، اپليکيشنهاي تلفن همراه هر سنسور جهت خدمت رساني به بيمار، ارتباط با پزشک و يا سرور بيمارستان توسط دانشجويان کارشناسي و مفاهيم سطح بالا نظير معماري، شبکه، امنيت، ايمني و انرژي توسط دانشجويان دکتري پوشش داده خواهد شد. اميد است که پس از تکميل تست هاي آزمايشگاهي بصورت invitro و invivo و سپس بصورت آزمون روي حيوانات و نهايتا روي بيماران واقعي سنسورها تاييديه وزارت بهداشت، CE از اروپا، SFDA از چين و FDA از آمريکا را کسب کنند.
مقدار دقيق صرفه جويي ارزي کاملاً قابل محاسبه نيست ولي بصورت تقريبي مي توان گفت که هزينه توليد اين سنسورها با کيفيت مناسب نسبت به مشابه خارجي کمتر از يک چهارم است.
س: آيا تا کنون محصول تست شده اي را به نتيجه رسانده و ساخته ايد؟ ممکن است ليستي از محصولات و دستاوردهاي خود در زمينه پزشکي همراه و سنسورهاي پزشکي به اختصار معرفي نماييد.
ج: بله بصورت واقعي و کاربردي هم اکنون اپليکيشنهايي را در زمينه سلامت و بهداشت همراه توليد کرده و بصورت موفق آزمايش کرده ايم. همچنين بصورت آزمايشگاهي توانسته ايم محصولاتي را آزمايش کنيم که طرح فوق الذکر به تجاري سازي آنها اختصاص دارد که مواردي را به شرح زير ميتوانم مطرح کنم.
-سنجش غير تهاجمي قند خون با حسگرهاي بيسيم، اجراي فني و مهندسي و توليد سيستم سنسوري پوشيدني در سلامت پزشکي سيار، طراحي و ساخت کاملترين سنسور ترکيبي تشخيص تشنج در بيماري صرع
-طراحي و ساخت و اجراي موفق سنسور PPG جهت اندازه گيري اکسيژن محلول در خون با کاربرد وسيع در تشخيق
-سنسور ECG و سيستم مراقبت بيماريهاي قلبي، ثبت و تحليل داده هاي قلبي بصورت همراه و داراي قابليت گزارش شرايط حاد و مشارکت در اقدامات اورژانسي،
-سنسور حرکتي و نيرو براي سنجش و اندازه گيري ميزان مصرف کالري و شبيه سازي سه بعدي بدن
تصاوير حسگرهاي ساخته شده در آزمايشگاه "سنسورهاي بي سيم پزشکي" دانشگاه قم
س: خانم دکتر فتوحي با توجه به تاکيد قبلي شما مبني بر مشارکت فعال دانشگاه و رشته هاي مهندسي در پاسخگويي به نيازهاي جامعه، صنعت، پزشکي و کشاورزي ممکن است بفرماييد اجراي طرح ساخت سنسور... چه دستاوردهايي براي کشور مي تواند داشته باشد؟
ج: احتمالا اولين دستاورد اجراي اين طرح ارتقاء و عينيت الگوي باور به توانمنديهاي ملي و دانشگاهي است و ثانيا موجب مشارکت فعال کشورمان در بازار فناوريهاي هوشمند پزشکي همراه خواهد شد.
استفاده از محصولات سيستم تشخيص و پيش بيني سلامت سيار بصورت اختصار به دستاوردهاي ذيل دست خواهد يافت:
ü بهبود مراقبت از بيماران و افراد سالمند.
ü پيشگيري از بعضي رخدادهاي حاد و آسيب رسان در بيماران خاص مثل بيماران قلبي و صرع
ü بهبود دسترسي و مراقبت پزشکي براي نواحي روستايي و دور از مراکز استان ها.
ü دسترسي بهتر به پزشکان جهت مشاوره.
ü در دسترس قرار دادن امکانات براي پزشکان جهت هدايت معاينات خودکار.
ü کاهش هزينه‌هاي مراقبت‌هاي پزشکي.
ü ايجاد خدمات مراقبت پزشکي (در سطح جغرافيايي و جمعيتي وسيع).
ü ايجاد فضاي مراقبت مديريت شده در بيمارستان‌ها و مراکز درماني.
ü اشراف و کنترل هر فرد بر فاکتورهاي اساسي سلامت جسم.
ü ايجاد امنيت رواني و روحي در پي اطمينان از وضعيت سلامت.
ü صرفه جويي در وقت ، هزينه و مکان فيزيکي همچنين جلوگيري از رفت و آمد غير ضروري به پزشک و مراکز درماني.
س: سوابق موجود در اجرا و عرضه محصولات مشابه در جهان چيست؟
ج: در ايران طرح مشابهي در ابعاد تجاري انجام نشده است. در خارج از ايران دو مرکز تحقيقاتي Impact Lab و MIT Affective Computing Lab بر روي سنسورهاي بي سيم پزشکي کار مي کنند و شرکت shimmer نيز توليد کننده اين سنسورها مي باشد.
س: در اجراي اين طرح تا چه حدي از توانمنديهي موجود در کشور استفاده شده است و آيا از همکاريهاي بين المللي با شرکاي خارجي استفاده خواهيد کرد؟
ج:مجري و همکاران طرح داراي سابقه پژوهشي و توان تخصصي در زمينه حسگرهاي بي سيم پزشکي و فناوريهاي مهندسي پزشکي و فناوريهاي نوين پردازشي و اطلاعاتي هستند. با توجه به دشواريهاي موجود در ساخت نهايي و حساسيت و ارزش بالاي محصولات مربوط به آن هيچ نوع شراکتي با هيچ شرکتي در خارج از کشور نخواهيم داشت.
س: خانم دکتر فتوحي چه توصيه اي براي همکاران دانشگاهي به ويژه اساتيد خانم داريد؟
ج: بنظرم وجود يک برنامه کلان و منسجم مشارکت فعال دانشجويان و استعدادهاي آنها در مقطع کارشناسي، کارشناسي ارشد و دکتري در شکل دهي کار گروه هاي پژوهشي موثر خواهد بود. مثلا در بخش پژوهشي موبايل ما يک برنامه کلان در نظر گرفتيم که عبارت بود از استفاده پردازش همراه در پزشکي و سلامت و براساس آن چندين موضوع در اين زمينه مطرح کرديم که هم اکنون در حال اجراء و کار ميباشد.
در صورت وجود بينش و بصيرت نسبت به ضرورتهاي جامعه و نيازهاي جامعه و احساس رسالت در ايفاي نقش موثر پژوهش و دانشگاه در طراحي و عرضه محصولات فناورانه و کاربرد محور فضاي بيکران و پرشور و انگيزه اي براي کار و تحقيق و پژوهش وجود دارد.